Bolesti srčanih zalistaka - prvi simptomi
Srčani zalisci su složene strukture. Imaju funkciju poput ventila. Smešteni su između pretkomore i komore, odnosno između komore i arterije koja izlazi iz srca. Postoje prema tome četiri srčana zaliska: mitralni zalistak, aortni zalistak, trikuspidni zalistak i pulmonalni zalistak. Za normalnu funkciju srčanih zalistaka nužna je i normalna struktura i funkcija ostalih delova srca.
Bolesti srčanih zalistaka dovode do poremećaja ventilne funkcije; bilo da kroz njih zbog suženja otežano prolazi krv, bilo da propuštaju krv unatrag.
Obzirom da srce zbog toga radi pod većim opterećenjem i da se oštećenje zalistaka pogoršava s vremenom dolazi do srčanog popuštanja i proširivanja srca-srčane insuficijencije.
Simptomi i znakovi bolesti srčanih zalistaka nisu specifični, a zavise od toga koji je zalistak oštećen i na koji način, koliko je zalistak dugo oštećen, kakva je ukupna srčana funkcija, da li postoje i druge bolesti srca (koronarna bolest, hipertenzija) kao i brojni drugim faktori. Najčešće se javlja otežano disanje u opterećenju, kasnije i mirovanju, pritisak u grudima, poremećaji i gubitak svesti, poremećaji srčanog ritma, oticanje nogu i trbuha.
Najčešći uzrok oštećenja srčanih zalistaka danas su degenerativne promene koje nastaju u starosti, a pogoršavaju se kod bolesnika koji imaju nelečen visoki pritisak. Ostali uzroci oštećenja srčanih zalistaka, odnosno okolnih srčanih struktura koje direktno utiču na njihovu funkciju su koronarna (ishemijska) bolest srca, urođene bolesti srca, kardiomiopatije, upalne bolesti srca i srčanih zalistaka, reumatska bolest srčanih zalsitaka (kod bolesnika koji su preboleli reumatsku groznicu) i druge.
Dijagnoza ovih bolesti počinje razgovorom o tegobama i ranijim bolestima (anamnezom) ,pakliničkim pregledom. Na osnovu simptoma i znakova , nalaza srčanih šumova i drugih karakterističnih pokazatelja već se može naslutiti o kojoj se bolesti zalistaka radi.
Potvrđuje se transtorakalnim ultrazvukom srca kojim se prikazuje tačna struktura zalistaka i ostalih dijelova srca i njihova funkcija. Određuje se težina bolesti.
Transezofagealnim ultrazvukom (ultrazvučnom sondom kroz jednjak) po potrebi se prikazuju navedene strukture s još većom tačnošću.
Kateterizacija srca je metoda kojom se pomoću katetera uvedenih u srčane šupljine kroz arteriju i venu u preponi tačno izmere pritisci u srčanim šupljinama, a time se i najtačnije odredi težina bolesti. U slučaju predviđenog operativnog lečenja redovno se učini i koronarografija kako bi se u istoj operaciji mogla adekvatno lečiti i eventualna koronarna bolest.
Ergometrija je metoda koja pomaže u proceni funkcionalne sposobnosti bolesnika, otkrivanju eventualna slabija nadoknada srca kisieonikom kao i potencijalne opasnosti od aritmija u opterećenju.
Holter EKG-a beleži kroz 24 sata poremećaje srčanog ritma koji su često uzrokovani ovim bolestima.
Ređe se koriste druge neinvazivne i invazivne pretrage.
Definitivno lečenje je hirurško. Umjesto bolesnog zaliska ugrađuje se veštački, mehanički ili biološki (pogledajte detalje u tekstu o operacijama srca) ili se pristupa rekonstrukciji zalistka ukoliko je to izvodljivo. Postoje strogo definisani terapijski protokoli koji na osnovu težine bolesti određuju kada je najbolje vreme za operaciju. Kod nekih bolesnika kod kojih je zbog težine srčane bolesti i prisutnosti drugih bolesti rizik od operacije prevelik nastavlja se lečenje lekovima.
Iako se oštećenja srčanih zalistaka ne mogu izlečiti lekovima oni usporavaju pogoršanje srčane funkcije i zbog toga su osnova lečenja svih bolesnika. Nakon ugradnje veštačkog mehaničkog zaliska potrebno je doživotno lečenje lekovima koji sprečavaju zgrušavanje krvi,ali i antibiotska zaštita kod svakog invazivnog zahvata (stomatološki zahvati, mali i veliki hirurški zahvati).
